Η Μεγάλη Χίμαιρα
Μ.Καραγάτσης
Την ‘Μεγάλη Χίμαιρα’ έγραψε ο Καραγάτσης το 1936 ως η ‘Χίμαιρα’. Το 1953 αναθεωρημένο κυκλοφόρησε ως η ‘Μεγάλη Χίμαιρα’. Εντάσσεται στην τριλογία του συγγραφέα ‘Εγκλεισμός κάτω από τον Φοίβο’ στην οποία επίσης συμπεριλαμβάνονται ο ‘Συνταγματάρχης Λιάπκιν’ και το ΄Γιούγκερμαν’.
Και τα τρία βιβλία αναφέρονται σε πρόσωπα αλλοδαπών που έρχονται στην Ελλάδα. Εγκαθίστανται στη χώρα, όμως μέσα από μία πορεία ζωής δεν καταφέρνουν να ‘εγκλιματιστούν’ και τελικά καταστρέφονται.
Η ‘Μεγάλη Χίμαιρα’ είναι ένα ψυχογράφημα με πολύ έντονα στοιχεία αρχαίας τραγωδίας. Ο Μ.Καραγάτσης καταπιάνεται με έναν γυναικείο χαρακτήρα που τον αναλύει πραγματικά με μαεστρία Φρουδικού Ψυχαναλυτή. Προκαλεί το ενδιαφέρον πώς ένας άνδρας μπήκε τόσο βαθιά στην ψυχή μιας γυναίκας αναλύοντας πραγματικά την ερωτική της συμπεριφορά, και σε τελευταία ανάλυση τη διαχείριση της λίμπιντό της.
Είναι η ιστορία της Μαρίνας- μετέπειτα Μαρίνας Ρείζη- μίας Γαλλίδας, Ελληνίστριας, η οποία έχει διδαχθεί, μελετήσει και αγαπήσει τον αρχαίο Ελληνικό πολιτισμό.
Βαριά η οικογενειακή της κληρονομιά! Η εφηβεία της τραυματική εξαιτίας της ερωτικής συμπεριφοράς της μητέρας της που επιδίδεται στον ‘αγοραίο έρωτα’, κάτω από το βλέμμα της κόρης της. Ντρέπεται γι’ αυτό. Το μυστικό της επτασφράγιστο θα το κλείσει μέσα της και δεν θα ξανα-αναφερθεί ποτέ σ’ αυτό.
Οι πρώτες της ερωτικές εμπειρίες την απογοητεύουν. Δεν μπορεί να νιώσει ερωτική επιθυμία. Η φυγή είναι μία λύτρωση γι’ αυτήν. Είναι όμως η λύση; Αυτό είναι η Μεγάλη Χίμαιρα. Η ψευδαίσθηση του άπιαστου ονείρου.
Γνωρίζει και ερωτεύεται τον Έλληνα ναυτικό Γιάννη Ρείζη. Παντρεύονται και τον ακολουθεί στην Ελλάδα. Το πατρικό του σπίτι στη Σύρο γίνεται από δω και πέρα και δικό της σπίτι. Ζει μαζί με την πεθερά της. Ουσιαστικά κάτω από τον αποδοκιμαστικό ίσκιο της πεθεράς της. Στην αρχή η σχέση τους διακατέχεται από μια συμβατική αποδοχή η οποία στην πορεία εξελίσσεται σε συγκρουσιακά επίπεδα στα ζητήματα της ανατροφής της κόρης της. Ακόμα και τον μικρό της γιο Μηνά νουθετεί: ‘να πάρεις Κασιώτισσα!’
Η Μαρίνα συνδέει τα οικονομικά της με τα βαπόρια του άνδρα της. Ζει τον απόλυτο έρωτα μαζί του, ενώ παράλληλα σε λανθάνουσα μορφή υπάρχει η ερωτική της επιθυμία για τον κουνιάδο της Μηνά ο οποίος φροντίζει η παρουσία του να είναι διακριτική. Ο Καραγάτσης το Ιψενικό αυτό τρίγωνο το βλέπει σαν ψυχολογική σύγκρουση και εσωτερικό δίλημμα…
Η περίοδος της ευδαιμονίας της Μαρίνας καθορίζεται από τους ερωτικούς της χυμούς: την επιβεβαίωση ότι αποτελεί το ερωτικό αντικείμενο του πόθου του άνδρα της Γιάννη αλλά και των άλλων ανδρών. Αλλά και από την πρόσκαιρη αποδοχή της πεθεράς της καθώς και την ψευδαίσθηση ότι έχει ‘εγκλιματιστεί’ στον ξένο τόπο. ‘Σας καταλαβαίνω εσάς τους Έλληνες’ θα πει.
Μετά αρχίζει η κάθοδος σε όλα τα επίπεδα. Η οικονομική καταστροφή της οικογένειας με το καράβι τους που βουλιάζει. Ακολουθεί η ψυχολογική κατάρρευση της πρωταγωνίστριας που την οδηγεί στην κατάθλιψη και την απομόνωση. Η Μαρίνα έχει γίνει πλέον ευάλωτη, ανοιχτή στο παρελθόν της, στην αφύπνιση του εφηβικού της τραύματος.
Βουβός είναι ο θρήνος της για την απουσία του συζύγου της. Χωρίς φραγμούς πλέον υποτάσσεται στις επιταγές της libido…η ερωτική συνεύρεση με τον κουνιάδο της Μηνά γίνεται αναπόφευκτη.
Η τραγικότητα του παραπάνω γεγονότος διευρύνεται ακόμα περισσότερο εξαιτίας του ότι η ερωτική συνάντηση της Μαρίνας συμπίπτει με τη στιγμή του θανάτου της βαριάς άρρωστης κόρης της στο διπλανό δωμάτιο.
Οι ενοχές τεράστιες. Και η ολοκληρωτική κατάρρευση σημαδεύεται ανεξίτηλα από το θάνατο-αυτοκτονία της Μαρίνας που επιφέρει την κάθαρση. Αυτό το τραγικό τέλος της Μαρίνας, το οποίο συμπαρασύρει στην καταστροφή και ολόκληρη την οικογένεια Ρείζη, είναι εκ των προτέρων αποφασισμένο στη διήγηση. Προβάλλεται δηλ. κατά κύριο λόγο το ριζικό ή μοίρα. Απόλυτα υποταγμένη στη μοίρα της η Μαρίνα, ακολουθεί χωρίς ικανότητα λογικής επεξεργασίας τις επιταγές της libido, του σεξουαλικού της ενστίκτου.
Η προδιαγεγραμμένη αυτή μοίρα επισημαίνεται εν είδει σφήνας σε πολλά σημεία του κειμένου όπως το ένστικτο της μάνας πεθεράς, τα όνειρα, οι φαντασιώσεις της Μαρίνας με πρωταγωνιστή το Μήνα, η μασκαράτα της κόρης της και τέλος ο μύθος της Μήδειας, είναι τα κυριότερα προμηνύματα για το επώδυνο τέλος.
